Czy wiesz, że…. już kilka państw członkowskich UE (np. Holandia, Szwecja), Parlament Europejski, państwa trzecie (np. Szwajcaria), organizacje międzynarodowe (np. ONZ, HELCOM, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju), stowarzyszenia branżowe i organizacje pozarządowe wyraziły obawy dotyczące rosnącego poziomu substancji farmaceutycznych w środowisku i podjęły działania w celu zaradzenia temu problemowi. Międzynarodowe zobowiązania do działania w tej dziedzinie określono w Agendzie 2030 ONZ oraz w deklaracji ministerialnej Zgromadzenia ONZ ds. Ochrony Środowiska z 2017 r., a działania w zakresie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe zostały uzgodnione przez grupę G-7/G-20 i Światową Organizację Zdrowia.

Prawodawstwo Unii Europejskiej dotyczące produktów leczniczych zapewnia w głównej mierze jakość, bezpieczeństwo i skuteczność farmaceutyków stosowanych u ludzi i zwierząt, a także ich bezpieczeństwo dla środowiska. Ocena ryzyka środowiskowego jest obecnie obowiązkowa w odniesieniu do wszystkich wniosków o pozwolenie na dopuszczenie do obrotu produktów leczniczych stosowanych u ludzi i zwierząt. Pomimo, że te przepisy istnieją, a po części ze względu na fakt, że wprowadzono je dopiero niedawno (Rozporządzenie PE i Rady (UE) 2019/6 z dnia 11.12.2018), nadal jednak istnieje duże ryzyko dla środowiska.

Badania wykazały m.in. bezpośredni wpływ niektórych substancji farmaceutycznych na dziką faunę i florę przy niskich stężeniach stwierdzonych w wodzie i glebie. Przykładowo narażenie samców ryb na niskie stężenia głównego składnika tabletek antykoncepcyjnych może powodować pojawienie się u nich cech żeńskich wskutek działania na układ hormonalny, a to ma natomiast wpływ na zdolności reprodukcyjne populacji. W innych badaniach stwierdzono, że ryby poddane niskim stężeniom niektórych środków antydepresyjnych zmieniają zachowanie w sposób mogący wpłynąć na ich przetrwanie. W rybach i wydrach stwierdzono obecność środka przeciwbólowego diklofenak. Uważa się także, że zmniejszenie populacji chrząszczy obornikowych jest przynajmniej częściowo spowodowane stosowaniem farmaceutycznych środków przeciwpasożytniczych, w tym iwermektyny u zwierząt gospodarskich. Ma to wpływ na obieg składników pokarmowych, a istotne mogą być też inne pośrednie skutki w ekosystemach z rzadkimi gatunkami nietoperzy i ptaków.

Obecnie Komisja Europejska pracuje nad wytycznymi dla przemysłu farmaceutycznego wspierającymi tworzenie substancji farmaceutycznych, które dzięki swoim właściwościom są mniej szkodliwe dla środowiska oraz promowanie bardziej ekologicznej produkcji.